Industriële centrales en kolencentrales vervuilen wereldwijd de lucht. Dat geldt ook voor Duitsland. Verontreinigende stoffen die door industriële installaties worden uitgestoten, zijn zwaveldioxide, koolstofdioxide en fijnstof. Dit maakt je ziek en schaadt het milieu.
Heb je zin in frisse lucht? Helaas is dit niet zo eenvoudig – omdat er elke dag veel verontreinigende stoffen in de lucht worden gepompt, die we via onze longen inademen. Alleen al in de EU veroorzaakt luchtvervuiling jaarlijks miljarden euro’s schade. De industrie is verantwoordelijk voor de helft van de kosten, volgens het Europees Milieuagentschap[1]. Dit is echter niet alleen duur, maar ook uiterst schadelijk voor het milieu, het klimaat en de gezondheid.
Hoe draagt de industrie bij aan luchtvervuiling?
Luchtvervuiling treedt over het algemeen op door de uitstoot van verontreinigende stoffen uit verschillende sectoren. Naast transport en landbouw speelt de industrie een essentiële rol. Duitsland bereikt een twijfelachtige toppositie in Europa. De reden hiervoor is de grootte van industriële centrales en kolencentrales in dit land.[2].
De industrie omvat verschillende takken. Deze kunnen grofweg worden onderverdeeld, bijvoorbeeld in
- Zware industrie (basisindustrieën, zoals mijnbouw en staal)
- Lichte industrie (d.w.z. consumptiegoederen)
- chemische industrie (bv. farmaceutica en meststoffen)
In de regel worden kolencentrales niet direct tot de industrie gerekend, maar afzonderlijk beschouwd. De impact hiervan op de luchtkwaliteit is echter enorm en zal daarom hieronder in meer detail worden toegelicht.
Waarom draagt de industrie zoveel bij aan luchtvervuiling? De belangrijkste reden is hun enorm hoge energiebehoefte. Vaak worden hiervoor zelfs eigen energiecentrales geëxploiteerd. Daarnaast zijn er in verschillende takken van industrie direct uitstotende processen, zoals brandprocessen in de metallurgie of kolenraffinage.
De industrie in het algemeen is in het bijzonder verantwoordelijk voor de volgende emissies:[3]:
Daarnaast zijn er stikstofoxiden, vluchtige koolwaterstoffen en zware metalen zoals kwik en cadmium. Het zeer giftige kwik verspreidt zich echter meer door bodem en water dan door de lucht. Het wordt geproduceerd door emissies tijdens verbrandingsprocessen, bijvoorbeeld in kolencentrales. Bovendien veroorzaakt de verwerking van kwik in bepaalde industriële sectoren verdere vervuiling , bijvoorbeeld bij de metaalverwerking of de productie van verven, batterijen en papier.
Vervuiling door kolencentrales
Steenkool – zowel bruinkool als steenkool – is nog steeds een van de belangrijkste grondstoffen voor energieopwekking in Duitsland en wereldwijd. Dit is in veel opzichten problematisch. Het verbranden van fossiele brandstoffen is slecht voor het klimaat en dagbouw steenkoolwinning vernietigt landschappen en ecosystemen. Maar dat niet alleen – want kolencentrales zijn echte vuilgooiers! Naast broeikasgassen geven ze nog veel meer gevaarlijke verontreinigende stoffen af: fijnstof, zwaveldioxide, stikstofoxiden en zware metalen.
Volgens een studie van Greenpeace leidde de uitstoot van Duitse kolencentrales in 2010 tot meer dan 3.000 vroegtijdige sterfgevallen.[5]. Dit is niet alleen dramatisch voor de getroffenen, maar ook duur: kolenstroom belast het Duitse gezondheidssysteem met een extra 6 miljard euro per jaar!
De gevolgen van industriële luchtverontreiniging
Luchtvervuiling door industrie en kolenstroom schaadt op vele manieren. Het tast onze gezondheid aan, brengt het klimaat en ecosystemen in gevaar en kost ook veel geld.
Fijnstof
Fijnstof (Fijnstof, PM) bestaat in drie fracties, die in hun grootte van 10 μm (PM)10) tot 0,1 μm (PM0.1) variëren. Grotere deeltjes nestelen zich in het neusslijmvlies en longweefsel, waar ze weefsels beschadigen en ontstekingen veroorzaken. Ultrafijne gesuspendeerde vaste stoffen dringen daarentegen diep door in de longblaasjes van de longen en komen soms zelfs van daaruit in de bloedbaan terecht. Op deze manier verspreiden de vreemde stoffen zich door het hele lichaam en veroorzaken daar veel chaos.
Langdurige fijnstofvervuiling kan leiden tot een verscheidenheid aan ziekten en symptomen. Deze omvatten: [6,7]:
- Astma
- Allergie
- Hoofdpijn
- Bronchitis
- Aderverkalking
- Hartinfarct
- Aaien
- Kanker
Zware metalen
Fijnstof uit industriële bronnen bevat ook zware metalen. Bijzonder opmerkelijk zijn cadmium en kwik. Ze zijn zeer giftig voor het milieu en de mens. Cadmium wordt als kankerverwekkend beschouwd en kwik is een neurotoxine dat schade toebrengt aan de hersenen en het zenuwstelsel.
Zwaveldioxide
Het kleurloze, giftige gas irriteert slijmvliezen en ogen. Bovendien oxideert zwaveldioxide in de lucht verder tot zwavelzuur en zwavelzuur. In de vorm van zure regen komen deze stoffen in bodems en wateren terecht, waar ze leiden tot verzuring. Dit soort vervuiling verstoort het ecologisch evenwicht.
Kooldioxide
De uitstoot van koolstofdioxide brengt onze gezondheid niet direct in gevaar, maar wel het klimaat. Als broeikasgas draagt het bij aan de opwarming van de aarde.
Kosten die niemand wil betalen
Industriële luchtvervuiling is niet alleen ongezond en schadelijk voor het milieu, maar ook duur! Volgens het Europees Milieuagentschap (EMA) veroorzaakte luchtvervuiling in Europa in 2012 een schade van 189 miljard euro. Alleen al de industrie – vooral in Duitsland en Oost-Europa – was verantwoordelijk voor de helft van de kosten.[1].
Hoe kunnen we onszelf beschermen?
De industriële revolutie leidde niet alleen tot een opleving van de economie, maar ook tot een vervuilende uitstoot. Op dat moment waren er geen grenswaarden voor verontreinigende stoffen of katalysator- of filtertechnologieën. Als gevolg hiervan hebben smogrampen zich regelmatig voorgedaan in grootstedelijke gebieden in heel Europa, met talloze doden.
Gelukkig is het niet meer zo erg als toen in Duitsland. Toch vervuilen de grote industriële centrales en energiecentrales nog steeds de lucht.
Uiteindelijk kan het probleem alleen worden bereikt door een strenger milieubeleid in combinatie met sociale verandering. Industriële installaties groeien alleen maar gestaag omdat de vraag naar consumptiegoederen toeneemt. Minder verbruik betekent dus ook minder vervuilende emissies van de industrie. Op dit punt kan ieder van ons dus zijn steentje bijdragen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Daarnaast moeten strengere emissienormen worden gehandhaafd.
Een andere belangrijke rol speelt de energietransitie – dit betekent dat we afstappen van kolengestookte energie en overstappen op hernieuwbare energie.
In vergelijking met andere landen is de luchtkwaliteit in Duitsland in orde. In agglomeraties overschrijden de concentraties van verontreinigende stoffen echter soms de EU-grenzen[6]. Tijdens periodes van hoge luchtvervuiling kunt u de gezondheidsbelasting minimaliseren door zoveel mogelijk buiten te zijn. In kamers kan een luchtreiniger helpen de lucht te ontdoen van verontreinigende stoffen.
Op de pagina’s van de Rijnlands Instituut voor Milieuonderzoek of Federaal Milieuagentschap, kunt u meer te weten komen over de huidige vervuilingsniveaus in uw regio.